أصول مهذبة (کتاب)«الاصول المهذبه» تالیف شیخ غلامحسین مجتهد تبریزی از کتب اصولی است که در جهت تهذیب علم اصول از مباحث طولانی و غیر ضروری به نگارش در آمده است. ۱ - ساختارکتاب شامل دو قسمت است که قسمت اول از ادله لفظیه و قسمت دوم از ادله عقلیه بحث می‌کند که در ضمن مقاصد و مباحثی بیان شده است. مطالب با قلمی روان و بیانی رسا نگاشته شده و مؤلف سایر بزرگان علم اصول را نیز دعوت نموده که مباحث اصولی را به ساده‌ترین وجه بنویسند. ۲ - گزارش محتوامبحث الفاظ شامل فصول متعددی است که تعریف اصول فقه ، حجیت ظواهر ، حقیقت و مجاز ، استعمال لفظ در بیشتر از یک معنا ، مشتق ، اوامر ، اقسام واجب ، مفاهیم ، عام و خاص ، مطلق و مقید ، مجمل و مبین و نسخ از جمله مباحث آن است. در بحث از مفاهیم در پنج مقصد مفهوم شرط ، مفهوم وصف و لقب ، مفهوم موافقت ، مفهوم غایت و مفهوم استثناء بیان شده است. بخش ادله عقلیه نیز حجیت ظن و قطع ، حجیت قرآن کریم ، اجماع ، و خبر واحد ، اصول عملیه ( اصل برائت ، احتیاط ، تخییر )، قاعده لاضرر ، استصحاب ، تعادل و تراجیح ، و مباحثی دیگری را در بردارد. مؤلف، مباحث اجتهاد و تقلید را در کتاب نیاورده است و در سبب این موضوع اینگونه می‌نویسد: «و مباحث الاجتهاد و التقلید لیست من مباحث اصول الفقه فلذا لم نذکرها.» از مهمترین ویژگی‌های کتاب همانطور که از نام کتاب مشخص است خلاصه نویسی مباحث اصولی و تهذیب آن از مباحث زائد می‌باشد. مؤلف، طرح طولانی مباحث اصولی را تضییع عمر طلاب در مقدمات اجتهاد می‌داند و تحصیل علم اصول را در حد امکان رد فروع به اصول و استنباط احکام کافی می‌داند و به عبارت دیگر کتاب در مخالفت با زیاده روی در بیان تفصیلی و مباحث غیرضروری در علم اصول نوشته شده است. در بعضی مباحث نیز نظیر بحث استعمال لفظ در بیشتر از یک معنی، در حاشیه کتاب اینگونه می‌نویسد: و قد کان بعض الاساتید کثیرا یقول فی الدرس هذا مبحث علمی و ان لم یکن له فائدة فقهیة، و لکن نقول الغایة القصوی من اصول الفقه هی هذه و لو لم تکن لمبحث هذه الفائدة فاعراضنا عنه اولی. مؤلف نظر موافقی نسبت به طرح مباحث فلسفی در اصول ندارد و مکررا در کتاب به این مساله توجه می‌دهد حتی در بحث «متعلق امر » اینگونه می‌نویسد: و لا یحتاج ذلک الی معرفة اصالة الماهیة و الوجود... و الاولی ان لا یختلط هذه المباحث بمباحث اصول الفقه. هچنین می‌نویسد: ان مشرب الفلسفة المتداولة مع قطع النظر عن سقمه و فساده لا یلائم مشرب الفقاهة و بینهما بون بعید و نحن مشغولون بفهم الاحکام الالهیة عن الآیات و الآثار المعصومیة. ۳ - وضعیت کتابآنچنانکه در مقدمه مؤلف آمده است تالیف کتاب در سال ۱۳۷۰ ق به پایان رسیده است و در سال ۱۳۷۲ ق توسط سید جواد علم الهدی خراسانی استنساخ شده است. ۴ - پانویس۵ - منبعنرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اصولی شیعه
|